احسان میرضیایی در برنامه ساعت 25برنامه ساعت ۲۵ پنجشنبه ۲۳ آذربا موضوع بررسی موسیقی نواحی با حضور پیمان بزرگ نیا پژوهشگر موسیقی نواحی و سرپرست گروه موسیقی سازینه و سیداحسان میرضیایی مدیر هنری این گروه و تهیهکننده موسیقی نواحی روی آنتن شبکه پنج سیما رفت.
امیرحسین مدرس در خصوص اشتراک نغمات والحان موسیقی نواحی پرسید و پیمان بزرگ نیا در این باره گفت: تمام اقوام ایرانی هستند و در مناطق سرحدی اشتراکات زیادی دارند. البته در برخی مناطق نغمه مشخص نیست برای کدام منطقه است. گروه سازینه به اشتراکات فرهنگی میپردازد. غیر از موسیقی بلوچستان که تا حدی متفاوت است و به شبه القاره شباهت دارد و یا موسیقی ترکمن که به دلیل منطقه مرزی کمی متفاوت است. یکسری نغمات داریم مانند «امیری مازندران» که با اندکی تغییر در اجرا در موسیقی بختیاری خوانده میشود و در استان فارس تحت عنوان «صابوناتی یا فائز اوج» اجرا میشود و این نشان میدهد که در گذشته موسیقی ایران تشابهات بیشتری تا حال داشته است. موسیقی ایران فاخر است و موسیقی حاشیه خلیج فارس از موسیقی ایران نشأت گرفتهاند و موسیقی سنتی هم از موسیقی نواحی گرفته شده است و استادان بزرگ کلاسیک و ردیفی به این نکته اذعان دارند البته تفاوتهایی در اجرا ایجاد شده است.
وی افزود: البته این موسیقیها نغمه و فضای خاص خود را دارند اما مانند زنجیر بهم پیچیده شدهاند و از شمال تا جنوب این موضوع قابل مشاهده است. بطور مثال از شمال آذرباییجان شرقی به سمت آذربایجان غربی در منطقه مهاباد موسیقی ترکی و کردی را مشاهده میکنیم و در مهاباد فضای موسیقی ترکیه را داریم و در کرمانشاه موسیقی لری را میبینیم. فواصل موسیقی در سرحدات با هم آمیزش مییابند. اما متأسفانه تحقیق زیادی در این خصوص نشده است.
میرضیایی در این خصوص افزود: موسیقی اقوام از نغمهها و آواهای اقوام مختلف است و نزدیکی استانها باعث شده است تا این نغمهها به اشتراک برسد. بطور مثال موسیقی لرستان و کردستان به هم شبیه هستند و یا موسیقی بختیاری و جنوب بهم نزدیک هستند و این موضوع به دلیل نزدیکی مرزها در کشور است.
وی ادامه داد: بحث سلیقه مردم مطرح است و سبکهای مختلف موسیقی در برههای از زمان توانستند این فاصله را ایجاد کنند. کارهایی تولید شد که با سلیقه جدید مردم همخوانی نداشت بطوریکه یک اثر موسیقی تاریخ گذشته با باز تولید مجدد قابلیت پخش پیدا میکند اما در موسیقی نواحی این کار صورت نگرفت. سبکهای موسیقی با نوع مخاطب خود را سازگار کردند و اساتید موسیقی مانند مخترعین هستند اما این استادان نواحی فرصت بازتولید و نوازندگی جدید بر مبنای پیشرفت روز را نداشتند. هنرمندان باید بیشتر کار کنند زیرا موسیقی نواحی قابلیت دیده شدن دارد به شرطی که شرایط مهیا شود.
پیمان بزرگ نیا ادامه داد: برای یک استاد بزرگ نواحی دغدغه شهرت وجود ندارد زیرا این موضوع نسل به نسل به او منتقل شده و او به این کار نگاه اصالتی دارد این بخش دولتی است که باید به این استادان کمک کند زیرا آنها بخشی از میراث ناملموس فرهنگی و فرهنگ شفاهی این مرز و بوم هستند وزارت ارشاد، میراث فرهنگی و مسئولان دولتی که مذعی حفظ میراث فرهنگی هستند چگونه شیئی قیمتی را در موزه نگه میدارند وقیمت گذاری میکنند اما از استادان بزرگ موسیقی نواحی که آخرین نسل از این فرهنگ شفاهی هستند و استادان بخشیکه نسل اخر هستند حمایت نمیکنند. شهرت این اساتید بر عهده بخش دولتی است متاسفانه امروزه این استادان شاگردی ندارند زیرا این موسیقی در بین جوانان دیگر خواستاری ندارد اما در کشورهایی نظیر هند بخش موسیقی نواحی از استقبال و حمایت بسیاری برخوردار هستند.
وی در ادامه در خصوص جشنواره موسیقی نواحی افزود: از زمانی که آقای نوربخش مدیر جشنواره فجر شدند و من مسئول بخش نواحی فجر شدم بنا شد گروههایی شرکت کنند که مخاطب دارند تا این فرهنگ جا بیفتد و یکی از پیشکسوتان در قالب این گروه معرفی شود. سالهای قبل سالنها خالی بود اما سالهای بعدی مخاطبان بیشتر شد و سالنها پر شدند و اگر درست تبلیغ کنیم مردم علاقمند میشوند و خوشبختانه در جشنواره فجر این بخش خوب پیش میرود و هرساله پیشکسوتهای این عرصه معرفی میشوند اما جشنواره نواحی راضی کننده نیست البته سالهایی که استاد درویشی دبیر جشنواره بود این تبدیل به جشنواره بین المللی شده بود و بسیار باشکوه بود بعد از تعطیلی و در دوران اخیر به لحاظ کیفی نه هنرمندان پیشکسوت راضی هستند و نه در سطح بالایی قرار دارد.
میر ضیایی ادامه داد: اصالت من که ریشه در اقوام لر دارد و علاقه من به موسیقی نواحی دلیل فعالیت در این عرصه است. مشکلات بسیار است ولی به نظر من در این عرصه نیاز به فعالیت بیشتر هنرمندان است بطور مثال باید شعر جدید گفته شود تا مخاطب جدید جذب شود هنوز هم در موسیقی لری و کردی. و آذری شعر چهل سال قبل خوانده میشود ونیاز است تنظیمها جدید شود زیرا مردم با دنیای مجازی در ارتباط هستند و دنیا را میبینند. اما بخش دوم خارج از توان هنرمندان است و همان بخش تجاری است که بر عهده سرمایه گذران و دولت است و متأسفانه سالنهای اجرا برای موسیقی نواحی کم است و قیمت سالنها بسیار بالا است بطوریکه بعضا سود یک اجرای موسیقی نواحی برابر با اجاره یک هفته بیلبورد در اتوبان مدرس الست. سالنها میتوانند درصدی حمایتی کمک کنند البته مجموعه بنیاد رودکی حمایت ویژهای دارند و در بخش مجوز هم میتوانند تسهیلاتی به روند صدور مجوز ارائه دهند که خوشبختانه نسبت به قبل تغییرات خوبی کرده است و دکتر طالبی حمایت خوبی داشتهاند.
ابن هنرمند ادامه داد: از طرفی ناهنجاری کپی رایت که مشکل اصلی خوانندهها است نوروز امسال ما کاری را تصویری تولید کردیم و در کمال تعجب مدتی از تولید نگذشته بود که در فضای مجازی به سرعت پخش شد و کار سوخت شد کاری که میلیونها برای آن هزینه شده بود. این مشکلی است که در تمامی عرصهها ملموس است. به نظر من راهکار مبارزه با این ناهنجاری برخورد با مسببین و عوامل اولیه توزیع این کپی رایتها است.
بزرگ نیا راجع به موسیقی ایلات صحبت کرد: موسیقی ساربانی یکی از اصلیترین موسیقیهای ایلیاتی است که چوپانان در شب چرانی با ملودیهای خاص که در هر منطقه نامی دارد نی نوازی میکنند.
وی در ادامه قطعاتی از موسیقی نواحی را با ساز نی برای بینندگان بطور زنده اجرا کردند و بعد از آن از مسئولین درخواست کرد تا از هنرمندان جوان عرصه موسیقی نواحی حمایت کنند.
احسان میرضیایی در انتهای این برنامه از اجرای گروه سازینه در تاریخ شش دی ماه در تالار وحدت خبر داد و از مسئولین و رسانهها درخواست کرد تا حمایت بیشتری از موسیقی نواحی داشته باشند تا این موسیقی بتواند فاصله خود را با شاخههای دیگر موسیقی جبران کند.